తెలుగు సంధులు

 

                  తెలుగు సంధులు

సంధి వివరణ:

            మనం మాట్లాడేటప్పుడు ఒక పదానికి మరో పదం కలిపి మాట్లాడతాం. ఇది అప్రయత్నంగా జరుగుతుంది.  'ఆయన ఎక్కడ ఉన్నారు?' అనే వాక్యంలో ఆయన, ఎక్కడ, ఉన్నారు అనే మూడు పదాలున్నాయని తెలుస్తుంది. ఈ వాక్యాన్ని వేగంగా మాట్లాడినప్పుడు ఆయనెక్కడున్నారు? అని ఒక పదం గా ఏర్పడింది. ఇక్కడ పరిశీలిస్తే పదాలు విడివిడిగా ఉన్నప్పుడు కంటే కలిసి ఉన్నప్పుడు వర్ణాలలో మార్పు కనిపిస్తుంది. ఎలా రెండు పదాలు కలిసిన చోట వర్ణాలలో మార్పు కనిపిస్తే దానిని సంధి అంటారు.

              ఉచ్చారణ సౌలభ్యం కోసం రెండు పదాలను వెంటవెంటనే కలిపి మాట్లాడవలసి, రాయవలసి వచ్చినప్పుడు సంధి పదం ఏర్పడుతుంది. వ్యాకరణ పరిభాషలో రెండు అచ్చుల కలయికను సంధి అని, ఆ రెండు అచ్చుల మధ్య జరిగే మార్పును సంధికార్యము  అని అంటారు.  సంధిలో రెండు పదాలు ఉంటాయి. వీటిలో మొదటి పదాన్ని 'పూర్వ పదం' అని రెండో పదాన్ని 'పరపదం'అని లేదా 'ఉత్తర పదం' అంటారు. పూర్వ పదం లోని చివరి అక్షరంలోని అచ్చును 'పూర్వ స్వరం' అని, పర పదంలోని మొదటి అక్షరం లోని అచ్చుని 'పర స్వరం' అని అంటారు. 

              సంధులు రెండు రకాలు. తెలుగు పదాల మధ్య జరిగే సంధులను తెలుగు సంధులని, సంస్కృత పదాల మధ్య జరిగే సంధులను సంస్కృత సంధులని అంటారు.

                                  తెలుగు సంధులు 

  అత్వసంధి (అకార సంధి)

  సూత్రం:- అత్తునకు సంధి బహుళము

             'అ' అనే హ్రస్వాక్షరానికి (ఆత్తు)అచ్చు పరమైనప్పుడు అత్వ సంధి ఏర్పడుతుంది.   బహుళము అంటే పలు విధాలుగా జరుగుతుంది అని అర్థం.

  అందకుంటే     =    అందక + ఉంటే 

 జరగకేమి        =    జరగక + ఏమి 

 చాలినంత       =    చాలిన + అంత

 లేకుంటే          =    లేక + ఉంటే

           మొదటి ఉదాహరణలో పూర్వ పదం'అందక' లోని చివరి అక్షరం 'క'లోని స్వరం 'అ'తో; పరపదం 'ఉంటే' లోని మొదటి స్వరం 'ఉ' కలిసినప్పుడు పూర్వ పదం లోని చివరి స్వరం లోపించి పర పదంలోని మొదటి స్వరం ఆ స్థానంలో వచ్చి 'కు' గా మార్పు చెందినది.

   పరిశీలిస్తే మిగిలిన అన్ని పదాలలో కూడా పూర్వస్వరం అయిన 'అ', పరస్వరంతో కలిసినప్పుడు పూర్వ స్వరం లోపించి పరస్వరం రూపం కనిపిస్తున్నట్టుగా తెలుస్తుంది.

  పై సంధి పదాలలోని పూర్వ పదాలలో (అందక, జరగక, చాలిన, లేక) చివరి అక్షరంలో 'అ'(అత్తు) ఉంది. దీనికి పరపదం లోని అచ్చు పరమౌతూ ఉంది. 

 ఉదాహరణలు.. 

 అరచినట్టి     =  అరచిన + అట్టి 

 అందకుంటే    =   అందుకే + ఉంటే 

 అందుటను     =   అందుట + అను 

అనగనగ       =   అనగ + అనగ 

 అన్నట్లు         =   అన్న + అట్లు 

అయినప్పటికీ   =   అయిన + అప్పటికీ 

 ఇంకొకరు     =   ఇంక + ఒకరు 

 ఈయనెవరు   =   ఈయన + ఎవరు 

 ఉంచినప్పుడు  =   ఉంచిన + అప్పుడు 

 ఉన్నప్పుడు     =   ఉన్న + అప్పుడు 

 ఊరకుండు    =   ఊరక + ఉండు 

 ఎంతైనా       =   ఎంత + అయినా 

 ఏలందు       =   ఏల + అందు 

 ఒకప్పుడు      =   ఒక + అప్పుడు 

 ఒకింత        =   ఒక + ఇంత 

 ఒక్కొక్కప్పుడు =   ఒక్కొక్క+ అప్పుడు 

 ఒక్కొక్కరు    =   ఒక్క + ఒక్కరు 

కాకున్న       =   కాక + ఉన్న 

 కావలసినంత. =  కావలసిన + అంత 

 చింతాకు      =  చింత + ఆకు 

 చిన్నప్పుడు     =  చిన్న + అప్పుడు 

 చిన్నప్పటి      =  చిన్న + అప్పటి 

 చెప్పకున్న     =  చెప్పక + ఉన్న 

 చేసినంత     =  చేసిన + అంత 

 జీవగడ్డయి    =  జీవగడ్డ + అయి 

 తనంత       =   తన + అంత 

తలెత్తవచ్చు   =   తల + ఎత్తవచ్చు 

 తాకినప్పుడు  =   తాకిన + అప్పుడు 

తెలిసినంత   =   తెలిసిన + అంత 

నాయనమ్మ   =  నాయన + అమ్మ 

 పక్కనున్న     =  పక్కన + ఉన్న 

 పట్టినంత      =  పట్టిన + అంత 

 పడుటెంతయు =  పడుట + ఎంతయు 

 పుట్టినప్పటి    =  పుట్టిన + అప్పటి 

 పోలినట్లు      =  పోలిన + అట్లు 

 పోవుటేమి     =  పోవుట + ఏమి 

 భాగ్యసీమయి  =  భాగ్యసీమ + అయి 

 బాధేదో       =   బాధ + ఏదో 

 మొలకెత్తు     =   మొలక + ఎత్తు 

 మేనల్లుడు     =   మేన + అల్లుడు 

 లేకున్న        =   లేక + ఉన్న 

 లేకుండు      =   లేక + ఉండు 

 లేకేమి         =  లేక + ఏమి 

 వంటాముదం  =  వంట + ఆముదం 

వారములందు =  వారముల + అందు 

 వాళ్ళమ్మ        =  వాళ్ళ + అమ్మ 

 వెళ్ళినప్పుడు    =  వెళ్ళిన + అప్పుడు 

 రామయ్య       = రామ  + అయ్య 

                 అత్వసంధి pdf  కోసం కింది డౌన్లోడ్ బటన్ మీద క్లిక్ చేయండి.

Atvasandhi pdf file  

ఇత్వసంధి (ఇకార సంధి)

       సూత్రం:-

            ఇత్తునకు అచ్చు పరమైనపుడు సంధి వైకల్పికము.
     'ఇ' అనే  హ్రస్వాక్షరానికి అచ్చు పరమైనప్పుడు ఇత్వ సంధి ఏర్పడుతుంది.
  *   వైకల్పికం అంటే జరగవచ్చు, జరగకపోవచ్చు అని అర్థం.
     
      ఏమంటివి         =     ఏమి+అంటివి
      వచ్చిరిపుడు        =     వచ్చిరి+ఇపుడు
      మనిషన్నవాడు    =     మనిషి+అన్నవాడు
      అదెట్లా              =     అది+ఎట్లా
    
            పై సంధి పదాలలోని పూర్వ పదాలలో (ఏమి, వచ్చిరి, మనిషి, అది) చివరి అక్షరంలో 'ఇ'(ఇత్తు) ఉంది. దీనికి పరపదం లోని అచ్చు పరమౌతూ ఉంది.

ఉత్వసంధి (ఉకారసంధి)

సూత్రం:-. 

       ఉత్తునకు అచ్చు పరమైనప్పుడు సంధి నిత్యం.

        'ఉ' అనే  హ్రస్వాక్షరానికి అచ్చు పరమైనప్పుడు ఉత్వ సంధి ఏర్పడుతుంది.

      

  **  నిత్యం అంటే తప్పక జరుగుతుంది అని అర్థం.

     

      రాముడతడు = రాముడు + అతడు

      అతడెక్కడ = అతడు + ఎక్కడ

      మనమున్నాము = మనము + ఉన్నాము

      ఎవరిచ్చారు = ఎవరు + ఇచ్చారు

   

   పై సంధి పదాలలోని పూర్వ పదాలలో (రాముడు, అతడు, మనము, ఎవరు) చివరి అక్షరంలో 'ఉ'(ఉత్తు) ఉంది. దీనికి పరపదం లోని అచ్చు పరమోతూ ఉంది. 

   ఉదాహరణలు:-

 అట్టులుండె          =   అట్టులు +ఉండె

 అందరతనిని        =   అందరు + అతనిని

 అందొకటి           =   అందు + ఒకటి

 అనేకులింకా        =   అనేకులు + ఇంకా

 అప్పుడప్పుడు       =    అప్పుడు + అప్పుడు

 అప్పుడట్లు           =   అప్పుడు + అట్లు

 అమితమైన         =   అమితము + ఐన

 అయిదూళ్ళు        =   అయిదు + ఊళ్ళు

 అవినీతుడైన         =  అవినీతుడు + ఐన

 అంశమగు         =   అంశము + అగు

 ఆత్మీయమైన       =  ఆత్మీయము + ఐన

 ఆలాపములాడి     =  ఆలాపములు + ఆడి

 ఎవరైనా            =  ఎవరు + అయినా

 ఒండొక్క           =  ఒండు + ఒక్క

 కవితలల్లిన         =  కవితలు + అల్లిన

 కాదన్నాడు         =  కాదు + అన్నాడు

 క్రూరతకోర్వరాదు =  క్రూరతకు + ఓర్వరాదు

 కొనసాగవిపుడు  =   కొనసాగవు + ఇపుడు

 క్రౌర్యమొందు     =   క్రౌర్యము + ఒందు

 ఖరీదైన           =   ఖరీదు + అయిన

 గిరులంటి         =  గిరులు + అంటి

 గ్రామీణులందరికి =  గ్రామీణులు + అందరికి

 గృహంబిప్పుడే   =  గృహంబు + ఇప్పుడే

 గోపురమట      =   గోపురము + అట

 చిత్తమొకమాటు =  చిత్తము + ఒకమాటు

 చాలునంటిని    = చాలును + అంటిని

 తరగలను        = తరగలు + అను

 తమ్ములై         = తమ్ములు + ఐ

 తాండవించాడట = తాండవించాడు + అంట

 దిక్కులెల్ల          = దిక్కులు + ఎల్ల

 దోషమందుట    = దోషము + అందుట

 నాట్యమాడింది   = నాట్యము + ఆడింది

 నాకేల             = నాకు + ఏల

 న్యాయమయ్యా  = న్యాయము + అయ్యా

 నాలుగైదు         = నాలుగు + ఐదు

 నెపమెన్నక       = నెపము + ఎన్నక

 నెరజాజులవి     = నెరజాజులు + అవి

 పదిహేనేళ్ళు     = పదిహేను + ఏళ్ళు

 పిల్లలందరూ    = పిల్లలు + అందరూ

 పామున్న       = పాము + ఉన్న

 పుష్పమ్ములై    = పుష్పములు + ఐ

 పెంపేదన్      = పెంపు + ఏదన్

 పొరలెత్తు     = పొరలు + ఎత్తు

 భుజములనెక్కి = భుజములను + ఎక్కి

 భూపతులెల్ల    = భూపతులు + ఎల్ల

 మలినమైన     = మలినము + అయిన

 మనమిప్పుడు = మనము + ఇప్పుడు

 మాకిచ్చినను   = మాకు + ఇచ్చినను

 మీరుంటే       = మీరు + ఉంటే

 మీరెచ్చట        = మీరు + ఎచ్చట

 మేలవి          = మేలు + అవి

 మొదలయ్యింది = మొదలు + అయ్యింది

 మొదలెత్తిపోవన్ = మొదలు + ఎత్తిపోవన్

 మోదంబందుట = మోదంబు + అందుట

    వనమెల్ల         =   వనము + ఎల్ల

 విరామమెరుగక =   విరామము + ఎరుగక

 వెన్నెముక       =   వెన్ను + ఎముక

 వేరొకడు        =   వేరు + ఒకడు

 రైలెక్కాడు      =   రైలు + ఎక్కాడు

 లంచములిచ్చిరి =  లంచములు + ఇచ్చిరి

 లాతులైన      =  లాతులు + ఐన

 లెమ్మని        =  లెమ్ము + అని

 లేదని        =   లేదు + అని

 శుభంబది    =  శుభంబు + అది

 సమయమిది  =  సమయము + ఇది

 సంపదకై      =  సంపదకు + ఐ

 సెలవిచ్చి      =   సెలవు + ఇచ్చి

 సొమ్ములై    =   సొమ్ములు + ఐ 

సరళాదేశ సంధి :

       'న'కారాన్ని ద్రుతం అంటారు. నకారం చివరన ఉండే పదాన్ని ద్రుత ప్రకృతికము అంటారు. 

      పూచెన్, తినెను, వెళ్ళెను, పోయెన్ .. పదాలను గమనిస్తే ప్రతి పదానికి చివర 'ను'గానీ, 'న్' గానీ ఉంది. అంటే ప్రతి పదం చివర నకారం ఉంది కాబట్టి ఈ పదాలను ద్రుత ప్రకృతికాలు అంటారు. 

    సాధారణంగా మనం మాట్లాడేటప్పుడు పరుషాలకు(క,చ,ట,త,ప) బదులుగా సరళాలు (గ,జ,డ,ద,బ) వాడుతుంటాం.

    పూచెన్ + కలువలు

     పూచెంగలవలు పదంలో కలువలకు బదులుగా గలువలు వాడబడింది. అంటే క అనే పౌరుషం స్థానంలో గ వచ్చింది. 

   దెసన్ + చూచి

      దెసనుజూచి పదంలో చూచికి బదులుగా జూచి అని వాడబడింది. అంటే చూ అనే పరుషం స్థానంలో జూ అనే సరళం వచ్చింది. ఇలా ద్రుతప్రకృతికాలకు పరుషాలు పరమైనపుడు ఏర్పడే సంధిని సరళాదేశ సంధి అని అంటారు.

  సూత్రం-1: 

ద్రుతప్రకృతికాలకు పరుషాలు పరమైతే సరళాలు ఆదేశంగా వస్తాయి.

      ఈ సంధి రెండు, మూడు విధాలుగా జరుగుతుంది. పరిశీలిద్దాం..

  పూచెను+కలువలు = పూచెనుగలువలు(*)

                                  = పూచెన్గలువలు(**)

                                 = పూచెంగలువలు(***)

* ద్రుతం మార్పు చెందకుండా వచ్చింది

**  ద్రుతం సంశ్లేషగా మారింది.

 *** ద్రుతం సున్నగా మారింది.

  పై ఉదాహరణల ఆధారంగా సంధి జరగిన తీరును సూత్రంగా చెప్ఫుకుంటే..

  సూత్రం-2: 

   ఆదేశ సరళానికి ముందున్న ద్రుతానికి బిందు సంశ్లేషలు విభాషగా వస్తాయి. విభాషగా అంటే ఒక్కొక్కసారి బిందువు, ఒక్కొకసారి సంశ్లేషలు వస్తాయని అర్థం.

 ఉదాహరణలు: మొదటి సూత్రం ప్రకారం...

 అంటిని బొచ్చెము కాదు = అంటిని + పొచ్చెము కాదు

  ఇచ్చినను జాలును = ఇచ్చిన + చాలును

  ఐనను జంపన = ఐనను + చంపన

  నేను జేయనా = నేను + చేయనా

  ప్రాణములను బాసి = ప్రాణములను + పాసి

  పోవచ్చును గాని = పోవచ్చును + కాని

   నిండును గాని = నిండును + కాని

  విషయమును గూర్చి = విషయమును + కూర్చి

  

  పెంపును గల్గినట్టి = పెంపును + కల్గినట్టి

  మాత్రమును జేయు = మాత్రమును + చేయు

  హితంబును బెంపును = హితంబును + పెంపును

  రెండవ సూత్రం ప్రకారం...

  ఏముంబొంది = ఏమున్ + పొంది

  ఒప్పుంజుమీ = ఒప్పున్ + చుమీ

  గతిదలచిన = గతిన్ + తలచిన

  చక్కజేయు = చక్కన్ + చేయు

  చేయంజాలదు = చేయన్ + చాలదు

  తగం జొప్పక = తగన్ + చొప్పక

  చక్కబడుట = చక్కన్ + పడుట

  ధృతింబూని = ధృతిన్ + పూని

  పగంబగ = పగన్ + పగ

  *పగగొన్న = పగన్ + కొన్న

  పల్కుదలపు = పల్కున్ + తలపు

  పోవంబగ = పోవన్ + పగ

  శాంతిబొందుట = శాంతిన్ + పొందుట

  

     గమనిక:  అరసున్నలు పెట్టాలి.

గసడదవాదేశ సంధి

     

  కింది పదాలను పరిశీలించండి

   గొప్పవాడు + కదా =గొప్పవాడు గదా

   కొలువు + చేసి = కొలువు చేసి

   వాడు + టక్కరి = వాడుడక్కరి

   నిజము + తెలిసి = నిజము దెలిసి

   పాలు + పోయక = పాలువోయక

   పై ఉదాహరణ గమనిస్తే పూర్వపదాల చివర ప్రథమా విభక్తి ప్రత్యయాలు ఉన్నాయి. పర పదం మొదట్లో కచటతపలు ఉన్నాయి. ఈ విధంగా ప్రథమా విభక్తి మీద ప్రత్యయాలకు కచటతపలు పరమైతే వాటి స్థానంలో గ, స, డ, ద, వ, లు ఆదేశంగా వస్తున్నాయి. అంటే..

  క __ 'గ' గా మారుతుంది.

  చ __ 'స' గా మారుతుంది.

  ట__ 'డ' గా మారుతుంది.

  త __ 'ద' గా మారుతుంది.

  ప __ 'బ' గా మారుతుంది.

 అంటే క,చ,ట,త,పల స్థానంలో గ,స,డ,ద,వలు ఆదేశంగా వస్తాయి.

  సూత్రం1: ప్రథమ మీది పురుషాలకు గ, స, డ, ద, వ లు బహుళంగా వస్తాయి.

  *ప్రథమ అంటే ప్రథమా విభక్తి ప్రత్యయాలు అని అర్థం.

  

  కూరగాయలు = కూర + కాయ+లు

  కాలుసేతులు = కాలు + చేయి +లు

  టక్కుడెక్కులు = టక్కు + టెక్కు+లు

  తల్లిదండ్రులు = తల్లి + తండ్రి +లు

  ఊరువల్లెలు = ఊరు + పల్లె +లు

  పై ఉదాహరణ పరిశీలిస్తే అన్ని ద్వంద్వ సమాస పదాలు. ఈ పదాలలో కూడా క,చ,ట,త,పలు కలిగిన పదాలు పరమైనపుడు గసడదవలు ఆదేశంగా వస్తున్నాయి.

  సూత్రం-2: ద్వంద్వ సమాసంలో మొదటి పదం మీద ఉన్న క, చ, ట, త, ప లకు గ,స,డ,ద,వ లు క్రమంగా వస్తాయి.

  అక్కసెల్లెళ్ళు = అక్క + చెల్లి

  అక్కడే = అక్కడే + కగడుపుడుపు

  అది గాని = అది + కాని

  అచ్చెరువడి = అచ్చెరువు + పడి

  అన్నదమ్ములు = అన్న + తమ్ముడు

  ఇంతవట్టు = ఇంత + పట్టు

  కండ్లదళుకు = కండ్ల + తళుకు

  కుప్పలుగూర్చిన = కుప్పలు + కూర్చున

  గుణములు బొగడ = గుణములు + పొగడ

  నల్ల గలువలు = నల్ల + కలువలు

  నిక్కము దప్పదు = నిక్కము + తప్పదు

  నీరు ద్రావి = నీరు + త్రావి 

  నోరు సూపు = నోరు + చూపు

  పట్టువడు = పట్టు + పడు

  పసిగట్టు = పసి = కట్టు

  పాలు దాగి = పాలు + తాగి

  బెట్టులు గట్టిన = బెట్టులు + కట్టిన

  ప్రాణములు గల్గి = ప్రాణములు + కల్గి

  పొడగానరాక = పొడ + కానరాక

  పొచ్చెము గాదు = పొచ్చెము + కాదు

  భాగ్యములు వోసి = భాగ్యములు + పోసి

  మీరుగూడ = మీరు + కూడ

  మొల్లముగ దుమ్మెదలు = మొల్లముగ + తుమ్మెదలు

  పట్టువడు = పట్టు + పడు

  మేలు గాక = మేలు + కాక

  వీడు దడిసె = వీడు + తడిసె

  వెలి గాగ = వెలి + కాగ 

  లిబ్బిసేరు = లిబ్బి + చేరు

  సంత‌ము గనుల = సంతసము + కనుల

  క్షయము వుట్టుట = క్షయము + పుట్టుట

  యడాగమసంధి 

   సూత్రం: సంధి లేని చోట స్వరంబు కంటే పరంబైన స్వరంబు యడాగంబగు.

 * సంధి జరగని చోట 'య్' అదనంగా వచ్చి చేరడాన్ని యడాగమం అంటారు.

 * ఆగమము అంటే ఉన్న ఏ అక్షరాన్ని తొలగించకుండా మిత్రునిలా వచ్చి చేరడం.

  మా + అమ్మ = (మామ్మ)

  పైన మా, అమ్మ అనే రెండు పదాలు కలిస్తే 'మామ్మ' అని ఏర్పడాలి. ఇది అర్థవంతమైన పదం కాదు. అంటే ఇక్కడ సంధి జరగడం లేదు. ఇటువంటి సంధి జరగని సందర్భాలలో 'య్' అదనంగా వచ్చి చేరుతుంది.

  మా + అమ్మ = మా + య్ + అమ్మ = మాయమ్మ

  ఇదే విధంగా

  మీ + ఇల్లు = మీ + య్ + ఇల్లు = మీయిల్లు

  హరి + ఇతడు = హరి +య్ + ఇతడు = హరియతడు

ఉదాహరణలు:

  *అట్లే యగు = అట్లే + అగు

  *అంత యదృష్టము = అంత + అదృష్టము

  *ఆ యధ్యక్షుడు = ఆ + అధ్యక్షుడు

  *ఇది యెక్కదు = ఇది + ఎక్కదు

  *ఏలియున్న = ఏలి + ఉన్న

  *కోసియిచ్చి = కోసి + ఇచ్చి

  *గూనియవ్వ = గూని + అవ్వ

  *చేసియుంటే = చేసి + ఉంటే

  *జరగనియపుడు = జరగని + అపుడు

  *నీయిల్లు = నీ + ఇల్లు

  *పదియారువేలు = పది + ఆరువేలు

  *పాడియావు = పాడి + ఆవు

  *భార్యయేల = భార్య + ఏల

  *పనియిది = పని + ఇది

  *మీయిష్టం = మీ + ఇష్టం

  *మాయూరు = మా + ఊరు

  *మంచియదును = మంచి + అదను

  *మరియొక్కడు = మరి + ఒక్కడు

  *వంటయిల్లు = వంట + ఇల్లు

  *లెక్కయేమి = లెక్క + ఏమి

  *సరియైన = సరి + అయిన

  ఆమ్రేడిత సంధి

               

     ఔర + ఔర

     ఆహా + ఆహా

     ఏమి + ఏమి

     ఏమిటి + ఏమిటి

     ఎట్లు + ఎట్లు

   పై పదాలను పరిశీలిస్తే పూర్వ పదం, పరపదం రెండూ ఒకే పదాలు.

  ఒకే పదాన్ని రెండుసార్లు పలికినపుడు రెండవ పదాన్ని ఆమ్రేడితం అంటారు.

  ఔర = ఔర్ +అ

  ఆహా = ఆహ్ +ఆ

  ఏమి = ఏమ్ + ఇ

  ఎట్లు = ఎట్ల్+ ఉ

  పై అన్ని పదాలలో చివరన అ,ఆ,ఇ,ఉ ఉన్నాయి. అంటే అచ్చులే ఉన్నాయి. దీన్ని బట్టి అచ్చుకు ఆమ్రేడితం పరమైతే సంధి జరుగుతుందని అర్థమౌతూ ఉంది.

   సూత్రం :

              అచ్చుకు ఆమ్రేడితం పరమైతే తరచుగా సంధి వస్తుంది.

  *అడిగడిగి = అడిగి + అడిగి

  *అంతంత = అంత + అంత

  *ఊరూరు = ఊరు. + ఊరు

  *ఎంతెంత = ఎంత + ఎంత

  *ఓరోరి = ఓరి + ఓరి

  *అన్నన్న = అన్న + అన్న

  *ఆహాహా = ఆహా + ఆహా

  *అయ్యయ్యో = అయ్యో + అయ్యో

  *ఎట్లెట్లు = ఎట్లు + ఎట్లు

  *కొట్టకొన = కొన + కొన

  *పట్టపగలు = పగలు + పగలు

  *చిట్టచివర = చివర + చివరి

  *తుట్టతుద = తుద + తుది

  *కట్టకడ = కడ + కడ