వర్చస్వీయం(కథా సంకలనం) - వర్చస్వి

                వర్చస్వీయం

  

      సమ్'మోహన'వచనమ్

        ముఫ్ఫయ్ పూలు పూయనీండి

        కవిత్వానికి వినియోగ విలువ లేదన్నాడో కవి. కళ వల్ల కడుపు నిండేనా కాలు నిండేనా అంటారు మనవాళ్లు. నిజమే. చింతచెట్టు కింద పచ్చికలో పడకేసి లొల్లాయి పదాలు పాడితే ఏంటి ఉపయోగం? జాకబ్ డప్పుకొడుతుంటే శంకర్ గాడు ఊపుగా తీన్మార్ వేస్తే ప్రయోజనమేముంది? ప్లాట్ ఫామ్ మీద పడుకున్న ముసలాణ్ణీ, పక్కన సూటికేసుతో నడిచే షోకు పిల్లినీ చూసి స్కెచ్ బుక్లో చార్కోల్తో గీస్తే ప్రాఫిట్టా పాడా? కానీ ఆదిమ మానవుల నుండి ఆధునిక మానవుల వరకూ ఈ లాభం లేని పని చేయడం ఎన్నడూ ఆపలేదు. యుద్ధాలొచ్చాయి. కరువులొచ్చాయి. వరదలొచ్చాయి. నగరాలొచ్చాయి. నాశనాలొచ్చాయి. అయినా ఈ ‘వినియోగ విలువలేని’ కళ మనిషి వెంటే ఉంది. కెనడా కవి (పేరు గుర్తులేదు) “రేడియంట్ స్పియర్” పుస్తకంలోని చిన్న కవిత చూడండి :

మానవుడన్నాడు :

ఆనందం మబ్బుల్లో

నే తేలిపోతున్నా

కవిత్వం చెప్పింది : నేన్నీవెంటే ఉన్నా.

మానవుడన్నాడు విషాదం లోతుల్లో

నే కూరుకుపోతున్నా

కవిత్వం చెప్పింది :

వెంటే ఉన్నా

       చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచాన్ని చూసి రికార్డ్ చేయడం, అశరీరమైన భావనకూ, కోరికకూ బాణీ కట్టి చూపడం మనుషులు గాలి పీల్చినంత సహజంగా చేస్తూనే ఉన్నారు. ఇది ప్రాణ వాయువంత అవసరం కాకపోతే ఎప్పుడో మానుకుని ఉండేవారు. కనకనే ఆ రికార్డుల్ని మనం పిరమిడ్లుగా, మాయా సంస్కృతి గుర్తులుగా సిస్టీన్ చాపెల్ గా, మధుర మీనాక్షి, ఖజురహో, ఆంకార్వాట్ దేవాలయాలుగా, బొల్షయ్ వేదాలుగా, గెర్నికాలాగా నేటికీ చూస్తున్నాం.

తెలుగులో మనకీ గొప్ప సాంప్రదాయం ఈ యుగంలో గురజాడ, శ్రీశ్రీ నుండి కొ.కు., చలం, తిలక్ రావిశాస్త్రి తర్వాత ఈ మధ్య కేశవరెడ్డి, పతంజలి, నామిని సుబ్రహ్మణ్యం నాయుడు రచనల కొత్త రూపంలో కనిపిస్తోంది.

అడవి బాపిరాజుగారు పెయింటింగ్ లు వేసేవారు అదే చేత్తో నవలలూ, కథలూ రాశారు. చిత్రకారుడు మాధవపెద్ది గోఖలే కథల పుస్తకం కన్నీళ్లు పెట్టిస్తుంది. సంజీవదేవ్ ప్రకృతి దృశ్యాలూ గీస్తారు. చిత్రకళా విమర్శ మరింత గొప్పగా రాస్తారు. బుచ్చిబాబు బొమ్మలేశారని చాలమందికి తెలీదు. బాపూ కథ రాయలేదూ! శీలా వీర్రాజుగారూ, చంద్రా ఎన్ని కవితలూ కథలూ రాశారు? కలువకొలను సదానంద కార్టూన్లూ, కథలు అంతే సరదాగా ఉంటాయి. రాంభట్ల కృష్ణమూర్తి రాజకీయ కార్టూన్ గీసి కుంచె పక్కన పెట్టి కింద పెన్నుతో కవితలు రాశారు. ఈ సాంప్రదాయం దాదాపు అంతరించిపోయే కాలం తోసుకొచ్చేసి చాలా కాలమయింది అనుకునే సమయంలో అలాటి వాడింకోడున్నాడు అంటూ వర్చస్వి కథల కట్ట పట్టుకొచ్చాడు. మన కులపోడు, మన ఊరోడు ఎక్కడో హైదరాబాద్ లో కనిపించినపుడు ప్రాణం లేచొస్తుంది గదా. అలాగే అయింది. మొదట ఆంధ్రప్రభ కాంపౌండ్లో కేంటీన్ పక్కన రికామీగా తిరుగుతున్న పిల్లాణ్ణి చూసినప్పుడు కేవల్ కార్టూనిస్ట్ హై’ అని మాత్రమే తెలుసు. తర్వాత ‘కారికేచరిస్టు భీ” అని తెలిసి ‘అమ్మా’ అనిపించింది. చాలా చాలా కాలం తర్వాత తెనాలి వాడని తెలిసినపుడు మాత్రం టెర్రర్ పుట్టింది. తెనాలి అంటే తెలుసు కదా! తెలుగు సాహిత్యానికి రాజకీయరంగానికి సినిమా ఫీల్డుకీ అత్యంత ప్రమాదభరితమూ, మరింత సృజనాత్మకమైన టెర్రరిస్టులను ఎక్స్పోర్ట్ చేసిన ఎక్సైజివ్స్ ఫ్యాక్టరీ. వర్చస్వి తెనాలి నుండి తెచ్చిన మందుగుండు హైదరాబాద్లో చాలాకాలంగా పేలుస్తున్నాడు.

      ఇతనో పెద్ద హ్యూమన్ బాంబ్ అనిపించలేదు. వంద కిలోల ఆర్.డి.ఎక్స్. అని గానీ, కనీసం లక్ష్మీబాంబ్ అని కూడా అనిపించదు. ఈ కథలూ, కామెంట్లూ మిడిల్ క్లాస్ సీమటపాకాయలు. ఇంట్లో, బయటా కనిపించే గుమాస్తా, బాసూ, పెళ్లాం, పిల్ల జెల్లా, జీతం, వెర్రీ, ఆదర్శం, అర్థంలేని బతుకూ, ముందూ వెనకా గందరగోళం వీటిని క్లిక్ చేసిన బ్లాక్ అండ్ వైట్ ఫొటో గ్రాఫులివి. ప్రతి ఒక్క మర్నాటినీ నిన్నటిలానే రేపు గూడా రిపీట్ చేసే ఫిక్స్డ్ ఇన్కమ్. ప్రాణాలు ఎన్ని సముద్రాల ఆవల ఏ చిలకలో ఉంటాయో వెతుకుతుంటాయీ కథలు, కానీ ఈ వెదుకులాటలో గందరగోళం కనిపిస్తుంది. ఇది సహజం కూడా. ఓ అర్థ శతాబ్దం పాటు తెలుగు సాహిత్యాన్ని ఊగించిన. ఇంకా శాసిస్తున్న మార్కిస్టు అవగాహననూ కవితలో, కథలో, విమర్శలో, బొమ్మలో, పాటలో పాతుకుపోయిన దాని ప్రభావాన్నీ, చూసి షాక్ అయిన కొత్త క్రియేటివ్ కుర్రవాడి డైలమా రాస్తాడు వర్చస్వి. అరసం, విరసం పట్టించుకోలేక పోయిన ఒక పెద్ద సెక్షన్ కి ప్రతినిథి వర్చస్వి. ఆ రెండు సంఘాలకున్న ప్రపంచ దృక్పథం, తాత్విక అవగాహన వర్చస్వికి లేకపోవచ్చు. వర్చస్వికి జార్జి థామ్సన్ బుక్కు ఆఫ్ హ్యూమన్ ఎస్సెన్స్ తెలిసి ఉండకపోవచ్చు. రాల్ఫ్ ఫాక్స్ గానీ, స్టడీస్ ఇన్ డైయింగ్ కల్చర్ గానీ దాని ఫర్దర్ స్టడీస్ గానీ ఉండి ఉండకపోవచ్చు. ఉండాల్సిన అవసరం కూడా లేదు. ప్లెహనోవ్ రాసిన ‘ఆర్ట్ అండ్ సోషల్ లైఫ్’ తెలియాల్సిన అవసరం అరసానికీ, విరసానికుంది గానీ వర్చస్వికి లేదు. అతను పుట్టి పెరిగి సర్కారీ ఉద్యోగిగా మిగిలిపోకుండా ఏదో గిద్దామని, మరేదో రాద్దామనీ, తాను రియాక్ట్ అయిందాన్ని రికార్డ్ చేద్దామనీ స్ట్రగుల్ అవుతున్నాడు. అతను రాసి తీరతాడు. గీయకుండా ఊరుకోడు. లోపాలు సహజం. ‘పన్’లతో, చిన్నా చితకా చమత్కారాలతో చెప్పాలనే ప్రయత్నం సహజం. అది ఎల్లకాలం ఉండదు. మిగలదు. కానీ ఈ మధ్యలో లోతైన అవగాహన గల ఎత్తయిన ఈస్తటిక్ ప్రకంపనగల సాహితీ వెల్లువ కళాతరంగం అతన్ని తాకుతుందా? ఇలా తాకడం వర్చస్వి అవసరం కాదు. ఈ అలలకి అవసరం. తెలుగు సాహితీ జీవనానికి అవసరం. వర్చస్వి రాస్తాడు, గీస్తాడు. అతనిక్కడ ఉన్నాడు. ఇక్కడ ఒక్కడు కాదు. అతనొక వర్గం. అతన్నీ ఆ వర్గాన్నీ తెలుగు సాహిత్యం, ఉద్యమం ఏం చేయాలి? అది రిడిల్, ఈ ఛాలెంజ్ ఇరవయ్యొకటో శతాబ్దంలో తెలుగు సాహిత్యం, కళ రూపరేఖలను ప్రశ్నిస్తుంది. సాహితీ ఉద్యమాలు దీన్ని అర్థం చేసుకోడానికీ ఆన్సర్ చేయడానికి ప్రయత్నించొచ్చు. బిజీగా ఉండే ఆకాశ దారుల వెంట హడావుడిగా వెళ్ళిపోనూవచ్చు. కేవలం ఒక సెట్ లాంటి కవులూ రచయితలూ కట్టకట్టుకుని ఊరేగింపుగా అలా వెళ్ళిపోతూ ఉంటే రకరకాల ధోరణులున్న రచయితలు, కళాకారులూ పేప్మెంట్లమీద నించుని అలాచూస్తూ ఉండిపోతారు. ఊరేగింపులోని జనం పేజ్మెంట్ జనాన్నీ, వీళ్లు వాళ్లనీ అర్థం చేసుకుంటే, పలకరించుకుంటే. కూచుని వన్ బైటూ చాయ్ మీద కబుర్లు కొడితే మూడేళ్లలో రాబోయే కొత్త శతాబ్దం తెలుగు రచనకీ, కళకీ ముప్పై పూలు పూస్తాయి. అరవై కాయలు కాస్తాయి.

            మోహన్, కార్టూనిస్ట్,   హైదరాబాద్   

         ఓ చిన్న(ముందు)మాట……!

      ‘ముందు మాట అనుకోగానే ఎందుకో ‘బౌట్ లోకి ప్రవేశించే ముందు బాక్సర్లు ధరించే కవచాది విశేషాలు… వగైరా గుర్తొచ్చాయి !

      చాలా మంది “నేనెందుకు రాస్తున్నాను” అనో “నా కథా నేపథ్యం…” అనో మొదలు పెట్టి చెప్పడమూ అంటే “చదవబోయే సదరు సాహితీ విశేషాన్ని ఫలానా ‘కోణం’లో చూడండి. ప్రభో” అనో ‘నేను దర్శించింది ఈ కోణంలోంచే సుమా’ అంటూనో ‘ముందుమాట’గా తగిలించుకున్న రక్షణ కవచాలతో కథా ‘బరి’లోకి దిగితే, ఆటలో చేటు అంతగా ఉండదనే ఉద్దేశ్యం తోటే అయి ఉంటుందనేది నా ఉద్దేశ్యం !

    అయితే ‘చదరంగం’లో లాగా ఆటాడేసి ఆనక స్టెప్పుల్ని పోస్ట్ మార్టం చేసే చందాన సదరు సాహితీ రాజాన్ని సాహితీ ప్రియులు అవలోకించి తర్వాతే, ‘తుదిమాట’ గానో ‘సంజాయిషీ (?) మాట’గానో రచయిత చెప్పే విధంగా సంప్రదాయాన్ని మారిస్తే ఆట (పఠనం) సాఫీగా సాగిపోతుంది గదా అనేది కూడా నా ఉద్దేశ్యం ! అసలు “ప్రోలోగూ – ఎపిలోగూ” రెండూ ఉంటే మంచిదికదా అంటారా?? అలాగుననే కానిద్దాం!

      పూర్వం జంధ్యాల వారి ఒక సినిమాలో కమేడియన్ లక్ష్మి తను ‘కవితలు’ గాదూ, వెరైటీగా ‘తవికలు’ రాసుకొచ్చాను వినండి అంటుంది! క్రమంగా… నచ్చని చచ్చు పుచ్చు కవితలు “తవికలు” – గా ధృవీకరింపబడటం అందరికీ తెలిసిందే !! బాపూ కార్టూన్లో ‘కంగాళీ అవకతవక సిన్మా’ చివర్లో ‘శుభం’ కార్డు బదులుగా ‘భశుం’ అని చూపించడం కూడా ఇలాంటిదే!! కానీ ‘కథలు’కు అలా ‘ధకలు’ అని జంధ్యాల వారో మరొకరో పెట్టినట్టు అయిడియా లేదు నాకు!! ఇప్పుడు పాయింట్లో కొచ్చేస్తున్నాను. నా ‘సంజాయిషీ’ నెంబర్ వన్-నావి “ధకలు” ఛస్తే కావు !! “ధగధగలు” అంతకంటే కావు! నెంబర్ టూ నా కథలు ఏ “ఇజా”ల గజిబిజికి లోను కావు! కావు కావు మను ‘కాకి కథ’ లంతకంటే కావు! ఒహవేళ ‘తలాతోకా లేనివిగా కన్పించినా అవి ‘తలకాయ్’ లేని కథలు కావు! నెంబర్ త్రీ ఏ ఒక్క ”ఏ జెండా’ గా తగిలించుకున్న కథలు కావు ! ‘రవి గాంచనిచో కవి గాంచున్’ అని ఎవరో అనేశాక నేను మాత్రం ‘భాస్కరుడు గాంచనిచో కథకుడు గాంచున్’ అనేసేయాలనే సరదా ఉంది ! ఒక్క ‘బొమ్మ’నే పట్టుకుని వేళ్ళాడకుండా ‘బొరుసు’ కథ గూడా

      ఎవరైనా చెప్తే వినాలని కోరిక ! బొమ్మ కథ చెప్పినా బొరుసు కథ చెప్పినా – తెలుగు కథా మేస్త్రి రావిశాస్త్రిగారు చెప్పినట్టు- అది ‘ఏ మంచికి హాని కలిగిస్తుందో లేదా ఏ చెడ్డకు ఉపకారం చేస్తుందో’ నని తర్కించుకుని మరీ కథకుడు చెప్పబూనాలనడం నా అభిమతం ! నే విధించుకున్న కథాపథ నిర్దేశం కూడా అదే !! కథని ‘ఈ వాదం’, ‘ఆ వాదం’ అనే చట్రాల్లో బిర్రబిగుసుకునేలా చేయడం కన్నా “అర్భకుడు” లేదా “అల్పజీవి” అనేవాడు లేదా “ఘోరంగా దగా పడ్డవాడు” ఎక్కడ దొరికినా వాణ్ణి పట్టుకొని నా కథా చట్రాల్లో పెట్టి ‘పట్టం’ కట్టడమే నా కిష్టం!! దగా “పడ్డ వాడి” గోడు కన్నా కూడా (లేదా దానితో పాటే) దగా “చేసిన వాడి” కథా.. దగా చేసిన వైనమూ… వాడి దగుల్బాజీ తనమూ కథగా రాస్తే రచయిత బాద్యత మరింత ఇనుమడిస్తుందనేది నా భావన! అదండీ నా కథా కమామిషూ.

     పోతే, నావి ఇందులో ఓ డజను కధలు దఖలు పరుస్తున్నాను. ఎప్పుడెప్పుడు అవి ‘అచ్చుకు నోచుకున్నయ్యో… ఏ పత్రికల్లో నోచుకున్నాయో కూడా “ఇదీ నా ‘వరస’…”లో విన్నవించుకుంటున్నాను. ఇందులో మొట్టమొదటి కథైన “తెలీదు..” ‘ఆహ్వానం’ మాసపత్రికలో ‘స్వీకారానికి ‘గురైందిగానీ ఇంకా ‘అచ్చు’కు గురికాలేదని కించిత్ విచారించి, ఆనక ఈ కథాదొంతరలో చేర్చానని సవినయంగా మనవి చేసుకుంటున్నాను. నాల్గవ కథైన ‘అధికారికాభిమానం’ ‘వార్త’లో ‘అధికారి అభిమానం ‘అనే పేరుతో అచ్చయింది. అర్థంలో ఎంతో తేడా ఉంది! తోటి మానవుడి పట్ల మానవుడిగా చూపేది ‘అభిమానమవుతే’ ఒక బ్యూరోక్రాట్ గా అభిమానాన్ని “పులుముకోవడం” లేదా “ప్రదర్శించడం” లేదా “ ప్రదానం’ ‘చేయడం ‘అధికారికాభిమానం’! పోతే, అప్పట్లో ‘హాస్యప్రియ ప్రతి సంచిక ఒక “ప్రత్యేక విషయం’పై ‘ప్రత్యేక సంచిక’గా వస్తూండేది! “నీకిష్టం వచ్చిన కథ రాయ్” అన్నప్పటికంటే “ఫలానా విషయం మీద రాయ్! పైగా హాస్యం ఉండాలి” అన్నప్పుడు ‘బరి’లో రచయితలు కొంచెం తగ్గుతారు. మరలాటప్పుడు ఎవరైనా కొంచెం గట్టిగా ప్రయత్నిస్తే ‘ప్రత్యేక విషయాలపై’ (హాస్య ప్రధానంగా) రాసినపుడు తప్పక అది ప్రచురణకు నోచుకుంటుంది. ఆ విధంగా – ‘అంబ పలికింది’ కథ ‘పొదుపు’ నీ, ‘దొర’కున్నా…, కథ ‘దొంగలూ దొరలూ’ నీ ప్రత్యేక విషయాలుగా స్వీకరించి రచించినవి. ఇది నేను ముందే చెప్పకపోతే… కథ చదివేటప్పుడు సౌలభ్యంగా ఉండకపోగా నిరాదరణకు గురయ్యే ప్రమాదముందని చెప్తున్నాను. ఈ సందర్భంగా , నా ఈ కథలు ఇతఃపూర్వం ప్రచురించిన అన్ని పత్రికల సంపాదక వర్గానికీ పేరు పేరునా కృతజ్ఞతలు చెప్పుకుంటున్నాను. మరొక్క విషయం! ఈ సంపుటిని వెలువరించడమూ అంటే ఏదో కథా జగతికి నావంతు ‘నీరాజనం అర్పించడం….. లాంటిదేం కానేకాదు. అలాంటి భ్రమలు నాకు లేవు. కేవలం నాదంటూ ఒక కథా “పోర్టుపోలియో”ని సవినయంగా మీముందుంచే ప్రయత్నం మాత్రమే !!!

     ముగించే ముందు ఈ చిఱు పుస్తకానికి

     సమ్మోహన వచనాలు రాసి పెట్టిన శ్రీ మోహన్ గురించి…

     కేవలం ఆయన కుంచె నుంచి జాలువారిన రేఖల ద్వారా తప్ప ఆయన ‘రూపు రేఖ’ల గురించి కూడా తెలియని రోజుల్లో – కార్టూనిస్టుగా నాకు ఈ మెగా కర్టూనిస్టు అంటే విపరీతమైన ఇష్టతా అభిమానం ఉండేది (అంటే ఇప్పుడు లేదని కాదు). ఒక కోటూ – టై లాంటి వేసుకుని ఒక బడా కార్పొరేట్ ఆఫీసు తాలూకు ఛాంబర్లో కూచుని ‘సీరియస్’ కార్టూన్లు పండిస్తుంటాడేమో… అన్నట్లుండేది నా ఊహాచిత్రం! చాలా కాలం తర్వాత, ఆయనతో పరిచయమయాక తెలిసింది! ఆయనొక అసాధారణ వ్యక్తని! “మోహన్” అనగానే – “ఓహో! ఆయనా… తెలుసు.. ఆయనో ప్రఖ్యాత కార్టూనిస్టు అంతేగా” అనెవరైనా అంటే పట్టుక్కోట్టేద్దామనిపిస్తుంది. నాకు పరిచయమయాక నేను ఆయనలో ‘కార్టూనిస్ట్’ని చూట్టం మర్చిపోయాను. (ఇప్పుడు ఆయనా మర్చిపోయాడనేది వేరే సంగతి) ఒక నిరాడంబర కళా తపస్వినీ, ఒక పాత్రికేయ మేధావినీ, ఒక సాహితీ జిజ్ఞాసువునీ, ఒక తత్వవేత్తనీ, ఒక కాంస్టెంట్ ధింకర్ నీ, ఒక హ్యూమరిస్టునీ, పైపెచ్చు ఒక హ్యూమనిస్టినీ వెరసి ఒక అసాధారణ ప్రతిభా వ్యుత్పత్తినీ చూశాను. అలాంటి మోహన్ ఈ పుస్తకానికి “ముఖ పత్రరచనమ్” అలాగే “సమ్మోహన వచనమ్” రెండూ ప్రదానం చేయడం నా అదృష్టంగా భావిస్తూ ప్రత్యేక కృతజ్ఞతలు!!

     నా కృషిని వెన్నుతట్టి ప్రోత్సహించిన నగర “అరసం” గౌరవనీయ కార్యవర్గానికీ, చక్కగా ముద్రించిన నవ్య ప్రింటర్స్ కి కూడా నా కృతజ్ఞతలు!

                         నమస్కారం!            

                             రచయిత  

                       ఇదీ నా వరస

 1) తెలీదు

2) అంతరం

3) అంబ పలికింది

4) 'దొర'కునా...

5) అమ్మమ్మ ముద్దు

6) మాంగళ్యం తంతు

7) అధికారికాభిమానం

8) సాలీళ్ళు

9) వైవిధ్యం - వైరుధ్యం

10) భిన్న 'స్వరాలు'

11) రాంబాబూరిలాక్సింగ్ చెయిరూ

12) క్రికెట్ ట్రాజడీ

                       తెలీదు       ‌

       ఆమెకు తెలీదు తలిదండ్రులు తనకు సీత అని పేరెందుకు పెట్టారో. ఆమెకు తెలీదు సీత అంటే ‘నాగటిచాలున బుట్టినది’ అనెందుకన్నారో. ఆమెకు తెలీదు సీతకి రాముడెలా తారసపడ్డాడో. ఆమెకు తెలీదు అసలా పురాణ ప్రవచనాలు ఎవరు ఎందుకు చెప్తారో ఎందుకు వినాలో. ఆమెకు తెలీదు తనకి సబ్జెక్ట్స్ బిలో ఆవరేజ్ మార్కులు ఎందుకొస్తాయో. ఆమెకు తెలీదు మార్క్సు ఏ సిద్ధాంతం చెప్పాడో. ఆమెకు తెలీదు స్కూల్ డ్రాపౌట్స్ ఎలా సంభవమో. ఆమెకు తెలీదు ‘సర్వమానవ సౌభ్రాతృత్వం’ అంటే ఏమిటో. ఆమెకు తెలీదు తన చదువుల్లోని ‘డిమాండ్ సప్లై’ సూత్రాలూ, ‘ఎకౌంటెన్సీ సూత్రాలూ’ ఎంతవరకు తన మేధపై ప్రభావం చూపుతాయో. ఆమెకు తెలీదు ఇంకా ఏయే సూత్రాలు రాబోయే మంగళ సూత్రాలకంటే బరువో. ఆమెకు తెలీదు ఎందుకు పద్దెనిమిదేళ్ళు నిండుతున్నాయనగానే చకచకా అమ్మానాన్నా తనకి సంబంధాలు వెతికేస్తున్నారో. ఆమెకు తెలీదు ఎందుకు తన తండ్రి తనకు తారసపడ్డ యువకులతో చాటుగా ఆరాలు తీస్తుంటాడో. ఆమెకు తెలీదు ఆ యువకుల్లో రాముడు లాంటివాడు ఉన్నాడో లేడో. ఆమెకు తెలీదు ఈ యువకులు అంతంత వరకట్నాలు డిమాండ్ చేస్తూ మార్కెట్లో ఎందుకు పశువులుగా ఉంటున్నారో. ఆమెకు తెలీదు తనంటే ముచ్చట పడ్డ. మామ శంకర్ ని ఏం చూసి కాదందో. ఆమెకు తెలీదు తన వెంట పడ్డ ‘డేవిడ్ రాముడో కాదో, ఆమెకు తెలీదు “చిన్న చుమ్మా” తప్ప “కట్నం తెమ్మా” అనడగని డేవిడ్ అంటే తన తండ్రికీ చిన్నన్నయ్యకీ ఎందుకిష్టం ఉండదో. ఆమెకు తెలీదు మొదట్లో చిన్న చుమ్మ” తో ప్రారంభమైన “ప్రేమ” ఇలా ఇంత టెన్షన్ బ్రతుకు ప్రసాదిస్తుందని. ఆమెకు తెలీదు కొన్ని పరిచయాలు పరిణయాలుగా ఎలా పరిణ మిస్తాయో. ఆమెకు తెలీదు అన్ని ‘పరిచయాలు’ ఎలాటి పరిణామాలు తెస్తాయో. ఆమెకు తెలీదు డేవిడ్ తన్ని ‘గుళ్ళో’ గాంధర్వం చేసుకునే సమయానికి తనకు రెండో నెలని. ఆమెకు తెలీదు తన వివాహం విలోమ, అనులోమ – ప్రతిలోమాల్లో ఏదో ఏమిటో. ఆమెకు తెలీదు ప్రభుత్వం వారు తమ వివాహానికి పదివేల రూపాయలు శాంక్షను దయచేస్తారో చేయరో.

                          ***

        అతనికి తెలీదు ఆదివారాలు తన తలిదండ్రులు చర్చిలో తనకోసం ఏం ప్రార్థిస్తారో? అతనికి తెలియదు ‘ఆముక్తమాల్యద’ అంటే ఏమిటో. అతనికి తెలీదు ఆర్ష శాస్త్రానికి అర్థశాస్త్రానికీ తేడా ఏమిటో. అతనికి తెలీదు ఆర్థర్ కాటన్ మహాశయుడెవరో. అతనికి తెలీదు తన తలిదండ్రులెంత కష్టపడితే తను ‘లా’ చదువు ఇ…. లా వెలగబెడుతున్నాడో. అతనికి తెలీదు రోజూ బస్టాప్ లో “ఇ…లా” బీటేస్తున్న తనకి సీత కఠినంగా “బీ… కాం” అనకుండా ఎందుకు పాజిటివ్ ట్రీట్ ఇస్తోందో అని. అతనికి తెలీదు స్త్రీకి వ్యాయామం ఇవ్వదగ్గ శరీరం మాత్రమే కాక ఆలోచన చేయదగ్గ మెదడు ఉంటుందని. అతనికి తెలియదు అసలు పెద్దవాళ్ళు పిల్లల్ని చదువుల పేరుతో వదిలేసి ఇలా ‘కనపడని’ స్వేచ్ఛ ఎందుకు ప్రసాదిస్తారో. అతనికి తెలీదు సీతకి వాళ్ళ నాన్న వేరే పెళ్ళి సంబంధం చూస్తున్నాడని. అతనికి తెలీదు. తను చేసేది ‘ఈవ్ టీజింగ్’ కిందకొస్తుందో, ‘టైమ్ పాస్’ కిందకొస్తుందో లేదా ‘లవ్’ కిందకొస్తుందో. అతనికి తెలీదు సీత ఇంత తేలిగ్గా తన వల్లో ఎట్లా పడిందో. అతనికి తెలీదు సీతని కొంతకాలం హౌస్ అరెస్ట్ చేశారని. అతనికి తెలీదు ఆమెకి పజ్జెనిమిదీ తనకి ఇరవై ఒకటి నిండి చట్ట సమ్మతమే అయినా ఇరుప్రక్కల తలిదండ్రులెందుకు తమ కలయికపై అసమ్మతి వ్యక్తపరుస్తున్నారో. అతనికి తెలియదు వివాహ చట్టాలు ఇంకా ఏమంటున్నాయో తన ‘లా’ చదువుల్లో. అతనికి తెలీదు తన తలిదండ్రులు కట్నం కోరితే ‘సీత’ ఏమంటుందో. అతనికి తెలీదు సీత సంగతి ‘మేరీ కెలా తెలుసో, ఎందుకు తను మేరీతో ఒప్పుకున్న వివాహ బంధం బెడిసికొట్టిందో. అతనికి తెలీదు వర్ణాంతర వివాహాలు ఎంత ఆదర్శ ప్రాయాలో, జాతి సమైక్యతకు ఎలా దోహదకారులో. అతనికి తెలీదు సీతని వల్లో వేసుకుంటానని ఫ్రెండ్స్ తో కట్టిన ‘బెట్ సీతని తన ‘బెటరాఫ్’గా మార్చి పారేస్తుందని. అతనికి తెలీదు విధి వైపరీత్యం అంటే ఏమిటో. అతనికి తెలీదు ఆమె చెప్పేదాకా తన రూపం ఆమెలో మూడో నెల సంతరించుకుందని.

                        ***

       వాళ్ళకు తెలీదు అభ్యుదయం అంటే ఏమిటో. వాళ్ళకు తెలీదు రెండు బంధువర్గాల వాళ్ళూ వెలేసినారని. ఈ సాంస్కృతిక సంఘాలు తమనెందుకు సన్మానం చేయ తలపెట్టి ‘అభ్యుదయం’, ‘ఆదర్శ జంట’ అని అభినందిస్తున్నారో. వాళ్ళకి తెలీదు వాళ్ళని ‘సంస్కరణ వాదులనీ ‘ప్రగతి కాముకుల’నీ ప్రభుత్వాధికారులు అధికారికంగా ఎలా గుర్తించారో. వాళ్ళకు తెలీదు వాళ్ళెందుకు జాతీయ సమైక్యతా గీతికలుగా పాడబడుతున్నారో. వాళ్ళకు తెలీదు వాళ్ళ నిజాయితీలో నిజమెంతో. వాళ్ళకు తెలీదు ఈ పురస్కారాలు తమ “నిజాయితీకో” తమ “ఘన కార్యాలకో ! వాళ్ళకు తెలీదు……

(‘ఆహ్వానం’ స్వీకారం, కాని అముద్రితం) 

 

                     అంతరం

       అయినా ఆచారాలు అంటాంగానీ; వాటి ననేం చేస్తాం? పెద్దలనెటూ మార్చగలిగే ధైర్యం లేదు మనకి – మార్చలేం – మారరు కూడా! ఐతే ఈ యువకులకు ఏ మాత్రం బుద్ధిలేదనే అనాలి…” ఓసారి సభంతా కలయజూసింది; మగవాళ్ళ గుంపు ఉన్నవైపు ఓ క్షణం ఎక్కువసేపు!”… లేకపోతే ‘పిల్ల-వళ్ళు’ నచ్చడానికి మగవాడి అంగీకారం కావాలి! ‘కట్నాలూ-కట్టబెట్టడాలు’ వాడి అబ్బ అమ్మ అంగీకారం కావాలీ; మిగతా విషయాల్లో చాలా ఈజీగా తల్లిదండ్రుల్ని దులిపి పారేసే ఈ మగ మహానుభావులే వెళ్ళి ‘కట్నం’ మాటొచ్చేసరికి పాపం మాతృపితృ విధేయులైతారు. ఏం?… ఇక్కడెందుకు ఎదిరించరు? నిజంగా కట్నం తీసుకోడం ఇష్టం లేకపోయినపుడు, ‘ఎదిరించి’ వరకట్న పిశాచాన్ని నిర్మూలించవచ్చుగా! అందుకని నే చెప్పేదేమిటంటే మా ఆడాళ్ళే కట్నాలను ప్రోత్సహిస్తారనటం శుద్ధ అవివేకం!!” ” అంటూ సుదీర్ఘ ఉపన్యాసం ఇచ్చి, ఆకాశాన్నంటే కరఘోష లందుకుని, అందరి మన్ననలు పొందింది సుహాసిని.

    

     … ఇదంతా కళ్ళకు కట్టినట్టు గుర్తొచ్చింది పాతికేళ్ళ తర్వాత ఇప్పుడు ఆత్మారావుకి! ఆ ఉపన్యాసానికి ప్రభావితమయ్యేగా, తను కన్నవాల్ళను కాదని ఈ సుహాసిన్ని’ చేసుకున్నాడు. అంతమంచి హృదయం’ దొరికిందని అప్పుడు ఆనందపడ్డాడు? మరి తన అర్ధాంగి అప్పటి వక్త ఇప్పుడు ఏమంటోంది…? “ఏవిటండీ! అలా దీర్ఘంగా ఆలోచిస్తూ కూర్చుంటారు ఇంకా! ఆ పిల్లని చేస్కోం అని రాయడం నామర్దా అయితే తర్వాత ఏ సంగతి చెప్తాం’ అని రాయండి – లేపోతే పెళ్ళికొడుకులు తేరగా దొరుకుతారు అనుకున్నారు. గామోసు! వాడ్ని. మిమ్మల్నీ అడిగితే ‘కట్నందేముందీ అంటారు. మీకేం తెలుసి చచ్చు ఆ విషయాలన్నీను! వాడి అప్లికేషన్లకీ – ఇంటర్వ్యూలకీ తగలేసినంత లేదు, వాళ్ళివ్వబోయేది. ఊరికే వెయ్యి రూపాయల జీతగాడు వస్తాడు; ముడేయిద్దాం అనుకున్నారు వాళ్ళు! నా మాట కాదనడు నా కొడుకు పిచ్చి తండ్రి…”

        ఇదంతా వింటల్లేదు ఆత్మారావు ఎక్కడో పాతికేళ్ళ అంతరంలోకి అంతరంగంతో చూస్తూ కూర్చున్నాడు. 

                  ( 23-29 అక్టోబర్ `82 ‘జాగృతి’)

                       

                       అంబ పలికింది

       ఏమండోయ్! ఇటో చెవి పారేయండి... మా అక్క ఆడబిడ్డ బావమరిది చెల్లెలి మూడో కోడలికి పసుపుకుంకం పెట్టే పేరంటంలో అత్తగారి తరుపు కట్నం అనీ మనమూ చీరే, రవికా పెట్టాలిటండీ; పక్కింటి భ్రమరాంబ పిన్నిగారు చెప్పింది."

       కునికిపాట్లు పడుతున్న నన్ను ఓ కుదుపు కుదిపి మరి చెప్పింది నా శ్రీమతి. కార్తీక సోమవారం అంటూ 'పుణ్యం' కోసం పచ్చి మంచినీళ్ళనయినా ముట్టని ముత్తయిదువలా కన్పించిన మావిణ్ణి అసహనంగా చూశాను.

      ఈ భ్రమరాంబ ఎక్కడ దాపురించింది బాబూ! నా భరతం పట్టిస్తూ అంబ పలికిస్తోంది. ప్రతి విష్యంలోనూ!! జన్మ జన్మలకీ ఇలాంటి 'అంబ'ల కొంపలకి 'పక్కన' అద్దెకి తీసుకోగూడ దనుకున్నాను.

.    పెట్టకపోతే నష్టవేఁవిట్ట?" భయపడుతూనే చిరాగ్గా మొహం పెట్టి అడిగాను, ఊపిరి బిగపట్టి చూస్తూ! "పెట్టకపోతే వాళ్ళు మళ్ళీ మన కొంపలో అడుగుపెడతారూ? రూపో మాపో మనింటో పద్దమ్మకి ముద్ద కుడుములిప్పించబోతున్నాం! వాళ్ళకి బొట్టు పెట్టటానికి ఏ మొహం పెట్టుకొని వెళ్ళనూ?” అంది తిరగమూత పెట్టినట్టు....

       "చూడు శాంతా!” అన్నాను పరమశాంతంగా “... మనం ఇలాంటి చాదస్తాలు బాగా తగ్గించుకోవాలి! చుక్కల కతుక్కుపోతున్న రేట్లతో ప్రతీ కుటుంబీకుడూ కూటికి పాట్లు పడుతున్న ఈ కాలంలో ఆర్బాటాలకూ, అతిశయాలకూ అతిశయాలకు బానిసలై పసుపుకుంకాలూ-పచ్చడి ముద్దలు అంటూ విచ్చలవిడిగా డబ్బు ఖర్చుచేస్తే మనిషి మనుగడకే భంగం వాటిల్లు తుంది" అన్నాను రోడ్ సైడ్ నాయకుడి ఉపన్యాస ధోరణిలో...

       “అవునే! మన అంతస్తుకు తగ్గట్టు మనం పరిమితంగా ఖర్చు చేస్తూనే అపరిమితంగా ఆనందం పొందవచ్చు. నిజానికి, మనం చేసే ప్రతీ చిన్న ఖర్చులోనూ 'పొదుపు' పాటిస్తే సంసారం ఎంత సుఖంగా ఉంటుందో నీకే తెలుస్తుంది..." అంది మాయింట్లో రెండో ధైర్యస్తురాలు రెండో కూతరు అర్జంటుగా నాకు వత్తాసు పలుకుతూ....

       భేష్ ! బాగా చెప్పావు పొదుపు గురించి! - అందులోనూ మన విశ్వవిఖ్యాత నటసార్వభౌమ స్వాములవారి రాజ్యంలోనేనా మీ దుబారాలు?? ప్రతి ఇంట్లోనూ ఎవరికి వారు సుఖశాంతులతో ఉండాలన్నదే వారి కోరిక...” అన్నాడు ఆఖరి పిరీడు తప్పించుకు పారిపోయెచ్చొన మా హనుమంతుడు, చీరెలు కొంటే తనకెక్కడ గవాస్కరుడి ఆట చూసే 'భాగ్యం' మిస్సవుతుందో అని!!!

       ఏఁవిటో... పొద్దుట్నించీ కాఫీ చుక్క లేదు, అది తాగకపోతే కషాయం తాగకపోయినా తాగినట్టుంటుంది మొహం. అదేఁవని నసిగితే కాఫీ లెట్టుకుంటే తోడేస్కోడాఇకి మిగల్బం లేదంటూ కుండ ఢాం అని బద్దలు కొట్టింది. ఏకంగా భోజనానికి కూర్చోమంది పైగా! అక్కడ

      "ఛీ! ఉప్పే ఉప్పు! కారఁవే లేదు" అన్నాడు మా హనుమంతుడు తోకని ఎక్కుపెట్టి! నేతి చుక్కెనా లేదేమని మా చంటిది కంచంలో చేయికడుక్కు చక్కాపోయింది. ఇహ నేను ఆ చారన్నమే జుర్రుకున్నాక త్రేన్చి లేచాను. ఆ రోజు రోజంతా అంతర్జాతీయ పొదుపు సంవత్సరమేదో” మా యింట్లోనే పాటించినట్లు డిక్లేర్ చేసింది మా శాంతం అని ఆనక తెల్సింది.

    మర్నాడు సాయంత్రం ఆఫీసు నుంచొస్తూ దారిలోనే అప్పుచేసి “మంగళదీప్” కెళ్ళి చీరా, రవిగుడ్డా పాక్ చేయించుకొచ్చాను.

                     (మార్చి '84 హాస్యప్రియ) 

                   'దొర'కునా.... 

     ‘ అం దరూ దొరలే!' .....స్పందన' థియేటర్లో వందవపూట ప్రదర్శించుతున్న సినిమా అది! పిక్చరు చూస్తుండగానే ఎంతగానో స్పందించి మరీ బయటికొచ్చి అలా 'బ్రాందీ చౌక్ దాకా పోతున్నాను. వెన్న దొంగిలించే నెపంతో కొంపల్లోకొచ్చి 'కన్నెదొంగవుతుంటాడు హీరో - ఐతేమటుక్కేం? ఆనక యశోదమ్మ ఆయనగార్ని ఉతికేస్తుంది (ఇస్త్రీ బట్టలు నలుపకుండానే సుమా!) - ఏమిటి...? సిన్మా 'పౌరాణికమా' అని అడుగుతున్నారా? అబ్బే! నామటుక్కు నాకు సాంఘికమనే అన్పించింది. వెరైటీగా ఉంటుందని పౌరాణికం, చారిత్రకం, జానపదం, బెత్తెడు పదం.. దం...దం ఇంకేవిటోనమ్మా - అవన్నీ మిక్సీలో కలిపినట్టు కలిపి ముందు పెట్టారు. చివరాకరికి హీరో ‘దొర బాబు అనిపించుకుంటాట్ట! మనం సాంతం జూస్తేగా.!! ఏఁవిటీ ఖర్మ? బయటికి లేచొచ్చినా ఆ సీన్లే బుర్రలో గిర్రున తిరుగుతున్నయ్!! నో! అవన్నీ దులిపేద్దాం.

      అలా "బ్రాందీ చౌక్" పోయి ఒక రౌండ్ గొంతులోకి దించుకుంటే నైట్ డ్యూటీ అంతా హాట్ హాట్గా గడిపేయచ్చు !

      వెధవది! ఎప్పుడూ నాకు సలాం కొట్టే “ది భ్రష్టు కిళ్ళీ షాపు" సలీం దగ్గరే తీసుకోవాలనిపిస్తుంది ఓ స్పెషల్ జరదా! ఇంకా డ్యూటీలోకి దిగలేదు గదా! అంచేత ఆంది స్పాటు డబ్బిచ్చుకోవాలి మరి... ఫ్ఫ్.... హాఁ!!!? చొక్కాజేబు... ఊఁ... మరి ప్యాంటో... అర్రె.... పోనీ రియర్ ప్యాకెట్టో... ఊఁహుఁ!! వార్ని! కొంప మునిగింది. ఖర్మకాలి ఆ డబ్బా థియేటర్కి పోతే డబ్బంతా సుబ్బరంగా దోచేశారు. నిన్న ఆ స్కూటరు వాలాని రాంగుసైడ్ కేసుమీద నిలబెట్టి వాడ్నించి ఇరవై తరిగేశాను! సిన్మాకి పోనూ మిగతా పదమూడూ వదిలిపోయిందీ ఇప్పుడు. అంతా ఆ అయ్యప్ప లీల!!! అయ్యప్ప అంటే గుర్తొచ్చింది. అరెర్రె... నా “లక్కీ లార్డ్." చక్కటి ఫొటో... ఆ పర్సుతోపాటు అదీ కొండెక్కిందన్నమాట. ఆఁ పోనిద్దు! ఆ పదమూడుకి పదమూడు, ఫొటోకి ఫొటో "ఖరాబ్ ప్రింటింగ్ ప్రెస్" నుంచి రేపీపాటికి రానించేనూ?

    "సార్! అరవయి పైసల్...." కులాసాగా అడిగాడు సలీం! అంతే! టక్కున గుర్తించింది నాకు .... అన్నట్లు నేనిందాక 'స్పందన' నించి సింపుల్ గా సుత్తి అన్జెప్పి పరిగెత్తుకు వచ్చాననుకున్నారా? హబ్బె !! ఓ కధుంది! 'ఇంటర్ బెల్లప్పుడు... మరే.. పక్కాయన జోబిలోంచి బరూగా ఓ పచ్చ పర్సు ఓరగా చూస్తోంది... అంతే! అసలు అప్పట్నించే సినిమా సుత్తెత్తి పోయింది. అవతలి కొచ్చేశా! బాందా కథ! నాది పోతే పోయింది. బరువు దోటి వచ్చిందిగా... అచ్చంగా చిల్లర!! ఓ అరవై పారేసి... మిగతా ఎమౌంటు ఆనక జూస్కోవచ్చని కొంపకి బయలుదేరా!

         

                           ‌***

    "గేంది ఎంకటసామి! గుల్షన్ కాడ చాయి గిట్ట కొట్టినట్టు బెట్టినవ్ నీ ఫేసు... గేంది కత?” అన్నాడు పురాన దోస్తు వీరాసామి దార్లో నన్నుకల్సి, వాడి (అ) సహజ భాషా ధోరణిలో.. "ఏంలేదు గురూ! మావిడో పచ్చ పర్సు కొనిచ్చి ఊర్కె ఇవ్వడమెందుకూ అపశకునం అన్జెప్పి చిల్లర పోసిచ్చింది. అది లెక్కెట్టు కుంటేనూ...” “...జర జూన్ని నన్ను... దస్.. పంద్రా... పచాస్... ఏకాచారాణా... ఓ షోస్... దోరూప్యే బారానా ఉన్నది... భేష్!" ఒక్క ఉదుటున వాడే లెక్కబట్టి పారేశాడు నాకన్నా... అరవై ప్లస్ ఇదీనూ.... అంట్ల వెధవ 'మూడు ముఫ్ఫైఐదు' ... దీనికో పర్స్ ... పార్కులో పల్లీలమ్ముకునే వెధవ కామోసు... ఇహ నాకు నవ్వాలో ఏడ్వాలో తెలీలేదు.

    "అరెభాయీ! నీ వైపు జరా సక్కంగా సూస్తోందిగదా నిన్ను... నాదీ ఉంది సూడు . పరేషాన్ జేస్తది హమేషా... గద్సరే! నీకీ ఒక ఛోటాబాత్ చెప్తా ఇనుకోమల్లా! ... కిరికిరీ” సెంటర్ కాంది? ఆఁ.. 'ఇస్ వందనా” టేటరు కాడికి బోయినా! ఔనా... ఆడ మంచిగ కహానీ జరిగింది... సిన్మాగాదు. నాదే! గింట్రవెల్లో నా సూపు నా ముందు బాడ్కవు ఎనక పాకెట్టు మీద గిట్ట పడింది...”

    వీడుగూడ తగలడ్డాడన్మాట సిన్మాకి! ఇహనేం? ఆ సుత్తిగాథతో పాటు వీడి పరమ సుత్తి కహానీ వినుకోవాల్సొచ్చింది... స్వామియే శరణం... అసలే ఈ పూటేం గిట్టుబాటు లేని మనిసినాయే!... తప్పేదేముందని సలీం కిళ్ళీ ఓటి ఫెళ్ళున దవడ లోనికి జొనిపి వినడం మొదలెట్టా!!

      .....గంతే భాయీ! సల్లంగ దాన్ని నా జేబిలోకి 'కిరికిరీ' జేసిన! విప్పదీసి జూస్తిని కదా! బరాబర్ తేరా (13) రూప్యా!!!.. పాపం ఎవడో బాడ్కవ్ 'అయ్యప్ప' భక్తి గిట్ట ఉన్నట్టుంది. ఒక ఫోటో గూడ జెబర్దస్తీగా ఉంది మల్లా..”

     నోరు బార్లా తెరుచుకు వింటున్న నా నోట్లో కిళ్ళీ కిందపడి నెత్తురు కక్కింది!.... ఆవో భాయీ! గట్ట చూస్తవ్! జెర ఏక్చాయ్ గొట్టించి పసంద్ చేయిపిస్తా...” అంటూ నన్ను లాక్కుపోతుంటే నా బిక్కమొహం మీరింకెందుకు చూస్తార్లెండి!! - స్పందనా జిందాబాద్!! 

                                  (జులై, 84 హాస్యప్రియ)

       అమ్మమ్మ ముద్దు 

     కాశీ విశాలాక్షమ్మ పదునైన తనదైన చూపు చూసింది బాబిగాణ్ణి, బాబిగాడి పై ప్రాణాలు పైపైనే పోయినట్లనిపించినయ్!! ఆ చూపు ఒక్కటి చాలు! చెట్టుకు కట్టేసి చాప చితక్కొట్టక్కర్లేదు! తోలు బెల్టు తీసి వీపు మీద వాతలు తేలేలా కొట్టబర్లేదు! ఒక్క పదునైన చూపు....! అంతే!! చాలంటే చాలు! నిలువునా భస్మం చేసిపారేస్తుందేమో అనేలా చూపు! మానసికంగా శాశ్వతంగా అవిటివాణ్ణి చేసే చూపు!! బాబి వయసు కేవలం తొమ్మిది సంవత్సరాలు. "వంటి మీదకి ఏళ్లొస్తున్నా బుద్ధి పెరగటంలేదు". అంటుంది కాశీ విశాలాక్షమ్మ చాలాసార్లు.

    ... అది బాబిగాడికి వయసుకు మించి ఎంతో పెద్దరికం వంటబట్టేలా చేసింది! మీ అయ్యతో పాటే అడుక్కుతిందువుగానీ, పెద్దవాళ్ళ మాట వినకపోతే” అనేది ఒకొక్కప్పుడు.

 అది తండ్రంటే పరమ కిరాతకుడూ, పనికిమాలినవాడూ అనే బీజం నాటేలా ఇలా  చేసింది. 

ఎన్నో! ఎన్నెన్నో!!

      ఇలా అంటున్న ప్రతిసారీ కాశీ విశాలాక్షమ్మ పదును చూపులు బాబిగాడి గుండెల్లో గునపాలు దింపేవి. విచిత్రమైన విషయం ఏమిటంటే సాధారణంగా ఇలా గుండెల్లో గునపాలు గుచ్చే సదరు పదును చూపులు పక్కనున్న లేదా చుట్టు ప్రక్కల వున్న ఎవరికీ కనబడకుండా వుండేలా చేసుకునేది విశాలాక్షమ్మ. ఎంత జనసందోహంలో ఉన్నా సరే ఆ పదును చూపులు అన్నింటినీ తప్పుకుని వచ్చి సూటిగా బాబిగాడి గుండెల్ని గుచ్చుకుని తీరాల్సిందే! ఈ రోజు ఆవిడని సంప్రదించకుండా పక్క వాటాలో ఉన్న వాళ్ళకి వైరింగ్ పనులకి అవసరమొస్తే - ఒక పొడవాటి ముక్కాలిపీట ఇచ్చాడు. బాబి గాడు స్వతంత్రించి! 

   అదీ సంగతి!! అందుకే ఆవిడగారి ఆ పదునైన చూపులు బాబిగాడి మీద! వాడికి చమటలు పట్టినయ్ ఒక్కసారిగా! వేలాది సూదుల మొనలతో లిప్తకాలం పాటు గుచ్చి తీసేసిన అనుభూతి! ఇక ఏ మాత్రం ఆ చూపులు భరించలేక తలదించుకు కాలి బొటనవేలుతో నేలను వ్రాస్తూ వుండిపోయాడు. కాలి క్రింద నేల ఊగిపోతూ జారిపోతున్నట్టనిపించితే పక్కగా వున్న వడ్లబస్తాలకి అనుకున్నాడు. ఒకటి రెండు ఎఱ్ఱచీమలు వంటి మీదకి పాకి  కుడుతున్నట్లున్నయ్! అయినా బాధ అందుకు కాదు! తల ఎత్తి ఆవిడ ముఖంలోకి చూసి కొనితెచ్చుకునే ఆ సూది చూపుల బాధకన్నా ఇది ఎన్నో రెట్లు తక్కువ. కానంతలోనే- “ఏం?ఈవిడేమన్నా చంపి అవతల పారేయలేదుగదా..?" అని ధైర్యంగా తన్ని తానే అడుక్కున్నాడు. 

   అప్పటికే 'విప్లవం' మాట విని ఉన్నాడు. దానర్థం సరిగా తెలీదు వాడికి కానీ - ఏదో ఆక్రోశం లాంటిది కల్గినప్పుడు కించిత్ ప్రతిఘటించడం లాంటిది అని అనుకునేవాడు.

     అద్గదీ!

   విప్లవాత్మకంగా హేతుబద్ధంగా ప్రశ్నించుకుంటున్న చిన్న ప్రశ్న అది..! తన్ని తానే ప్రశ్నించుకుంటున్నాడు గాబట్టి ఫర్వాలేదు. ఎవ్వరూ ఆక్షేపించరు. ఎవ్వరూ కొట్టారు. ముఖ్యంగా "విశాలాక్షి అమ్మమ్మ" గారు అసలు కొట్టరు. “ఏం? మరెందుకు అంత వణికిపోవడం? ముక్కాలిపీట అవసరార్థం ఇస్తే ఇంత రాద్ధాంతం దేనికి? కరిగిపోతుందా? తరిగిపోతుందా? ఒట్టి చుప్పనాతి తనం కాకపోతే?" అంటూ మళ్ళీ విప్లవ హేతుపూరిత ప్రశ్న వేసుకున్నాడు బాబిగాడు.

    “చంపుతారా?”

    "గెంటుతారా?”

     “తన్ని తగలేస్తుందా?”

      “బడి మాన్పిస్తుందా?”

      "అమ్మతో చెప్పి కొట్టిస్తుందా?"

     "బావిలో నీళ్ళు తోడి, అంట్లన్నీ తోమి, పెరడు బాగు చేసి, గేదెల్ని కడగమంటుందా?'

      లేదు!

     లేదు!!

     లేదు!!!

   ఇవేమీ కాదు. ఇవన్నీ అయితే అంత బాధపడటం దేనికి? 

   సరదాగా ఆ పన్లు చేయొచ్చుగా ! పదునైన చూపులు వదుల్చుకోవచ్చుగా!!

     ఇంకేం అనదు! సింపుల్గా......

   "మీ 'అయ్య' సంపాయించిన ఆస్తిగాదు" అంటుంది. లేదా "మీ 'అయ్య' పోలికలు వచ్చి బలాదూర్ చేస్తే అడుక్కుతింటానికి కూడా పనికిరావ్" అంటుంది. ఎంత పవర్ఫుల్ డైలాగులు....?

 ‌‌. "అమ్మా? అమ్మమ్మకెందుకు నేనంటే అంత కోపం? ఊర్కే విసుక్కుంటుంది?" అడిగాడు బాబి వాళ్ళమ్మ వర్ధనిని భయభయంగా. 

   "నోర్ముయ్! అమ్మమ్మని పట్టుకుని అంతమాట అంటావా! నిజంచెప్పు! కనీసం నీమద ఎప్పుడైనా చెయ్యి చేస్కుందా? కనీసం కళ్ళెర్ర జేసిందా?" అంది వర్ధని.

      నిజంగా ఎప్పుడూ కొట్టనేలేదు.

   కానీ ఆ చూపులే... భస్మం చేసేలా చూపులు!! "నాకదేం తెలీదు. బడి కాగానే అటునుండి అటు ఆఫీసుకు వచ్చేస్తా! ఒక్కణ్ణి మటుకు ఇంటికి రాను. కావాలంటే నువ్వొచ్చిన తర్వాతే బావిలో నీళ్ళు తోడుతా. అంతేగానీ... మరేమో... మరేమో... ముందే ఇంటికి వచ్చి... మాటలు పడను..." అన్నాడు బాబిగాడు ఉదాసీనంగా. వర్ధనికి వీడి మాటలేం ఒక్కటి కూడా అర్థం కాలేదు. “. . అన్ని 'అయ్య' బుద్ధులే, ఛీ! ఛీ! నీ ఇష్టం వచ్చినట్లు చెయ్యి. బాగు పడుదూగానీ" అంటూ అక్కడినుండి లేచి వెళ్ళిపోయింది వర్ధని. బాబిగాడు ఇంకేం మాట్లాడదల్చుకోలేదు. ముందు ఎంతో జీవితం ఉంది. కానీ ముసలి వాడయిపోయి విరక్తి - వైరాగ్యం పెంచుకున్నవాడిలా ఉంది వాడి పరిస్థితి.

   తను అందరి పిల్లలతోటివాడు కాదా? తనింకెవరితో చెప్పుకుంటాడు? నాన్న... అదే - 'అయ్య' ఎక్కడో ఉన్నాట్ట. అసలు 'నాన్న' 'అయ్య' ఎలా అయ్యాడు? అస్తమానూ తాగి ఎక్కడెక్కడో తిరుగుతాట్ట! విశాలాక్షమ్మ ఎదురింటి కాత్యాయనమ్మతో ఓసారి అంటుంటే విన్నాడు. 'అందుకని ఆ వెధవతో ఏం పని?... అని - అమ్మాయిని పిల్లాడ్నీ ఇక్కడే ఉంచి పోషిస్తున్నా” అని చెప్పడం కూడా విన్నాడు మరో సందర్భంలో “... సంసారంలో... భార్యాభర్తలు కాడికి రెండు ప్రక్కలా ఎద్దులు! ఏ ఒకటి లేకపోయినా పని జరుగదు" లాంటి ఎన్నో ‘కొటేషన్స్' జాగ్రత్తగా వినేవాడు బాబిగాడు.

   అంటే ఒక ఎద్దుని అసలు తను చూడలేదు. అడపాదడపా చూసినా ప్రస్తుతం ఉండీ లేనట్టే! అన్ని సంసారాల్లో కాదు. తన సంసారం... బ్రతుకూనూ! "మీ వాడు చదువులో చాలా చాకులాంటివాడు సుమండీ కాకపోతే కొంచెం పరధ్యానంగా ఉంటాడన్నమాటేగానీ... పంతులయ్య తన ఎదురుగా తనకిచ్చిన కితాబు.

   “గట్టిగా గంట చదివితే ఓపికలేక పడిపోతాడేమో అనేట్టుంటాడు. కాస్త పుష్టిగా తినిపించి వ్యాయాం చేయిస్తుండండి" - పక్కింటి మల్లేశ్వరశాస్త్రి ఉచిత సలహా! పాఠాలు గడగడా అప్పచెబుతాడండోయ్! ప్రతి టెస్టులోనూ వాడే ఫస్టంటే నమ్మండి" - గుళ్ళో కలిసిన అమ్మకి పలకరింపుగా చెప్పే హిందీ టీచరు!! ఇలాంటి సంఘటనలు తలుచుకుంటే తనకే గర్వంగా ఉండేది బాబిగాడికి. దాదాపుగా తోటి పిల్లలకన్నా చాలా ఫర్వాలేదనిపించుకునే ప్రవర్తనా నియమాళి తనకుంది. అయినా ఏదో అసంతృప్తి.

 ఉదాసీనత!! బేలతనం!! ఇన్పీరియారిటీ కాంప్లెక్స్???? 

    అందరి పిల్లల్లా తనకి స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్యాలు లేవా? 

     అందరి పిల్ల తనకి గోలచేయటం గిల్లికజ్జా లాడటం తగవా? 

     అందరి పిల్లల్లా తనకి పాలబుగ్గలు లేవా? 

  మరెందుకు అందరి అమ్మమ్మల్లా తన అమ్మమ్మ తనని ముద్దు పెట్టుకోదు?

  హమ్మో.... ముద్దే.. మొట్టికాయ వేయకుంటేనే చాలు? మరి మామయ్య కొడుకు గోపిగాణ్ణి, పెద్దమ్మ కూతుళ్లు మల్లీ, బేబీలను ఎలా ముద్దు పెట్టుకుంటుంది? వాళ్ళు అందంగా పుష్టిగా ఉంటారా? ఔను తనకన్నా పుస్తే కానీ తనేం వికారంగా ఉండడే! ఉంటే ఎదురు మేడ మీద ఆంటీ పదే పదే 'ముద్దుల మా బాబే' అంటూ ఎలా బుగ్గలు పుణికి పుచ్చుకుంటుంది? ఏమో? ఎవరితో చెప్పుకోవాలి? ఏం చేయాలి? నోరు మూసుకోవాలి.

    పాటలు పాడద్దు......

     మిద్దె మీద శబ్దాలు వినపడేలా గెంతద్దు....

 వెనకింటి ఉయ్యాలలో పాపాయికి పాలసీసా పట్టొద్దు... 

   స్కూలు ఫీజు కట్టాలని మొఱయించొద్దు....

    రేడియో అడక్కుండా పెట్టొద్దు...

    పుస్తకాలు కుట్టీ కుట్టీ సూదులు విరక్కొట్టొద్దు..

     'అయ్య' పద్ధతులు పాటించొద్దు...

   బాబిగాడి ఆలోచనలు తిక్క తిక్కగా సాగి పిచ్చెక్కిస్తున్నాయి. మొత్తానికి బాబిగాడేదో రాజీకొచ్చినట్లు కన్పించాడు. మనసు కుదుట పడింది. ఔను! తనకెవరూ లేరు! తనెవరికీ అక్కర్లేదు. తనందరికీ బరువే! తన కాళ్ళ మీద తను నిలబడేదాకా కష్టాల ఊబే! ఇలా అనుకున్న తర్వాత బాబిగాడికి తను 'బాబుగారు' అన్న పెద్దరికపు ఫీలింగ్ వచ్చింది.

  ...వెధవా! ఉండు! నిన్ను మీ అయ్య దగ్గరికే పంపిచేస్తానుండు! అప్పుడుగానీ 'తిక్క కుదరదు' అంది 'రౌద్రంగా' మళ్ళీ ఒక రోజు విశాలాక్షమ్మ. బాబిగాడు అఱిటాకులా వణికిపోయాడు. అసలేమయిందంటే -

మామయ్య కొడుకు గోపిగాడు పరిగెట్టుకుంటూ వచ్చి మడితో నీళ్ళబిందె తీసుకొస్తున్న

విశాలాక్షమ్మని తాకుతూ పోయాడు వాడి వయస్సు పది పదకొండేళ్లుంటాయి!

ఇదివరలో ఇలాంటిదే జరిగినప్పుడు

“పెద్ద వెధవ్వి వాడికి కాకపోతే నీకు బుద్ధుండక్కర్లేదూ" అనేది బాబిగాణే ఎదురు, నిజానికి వయసులో చిన్నవాడైనా కూడా! ఇప్పుడలా అనలేదు. "సాయంత్రం మీ అమ్మరానీ - నాలుగు అంటించమని చెబుతాను" అని మాత్రం అంది. మళ్ళీ విప్లవం తలెత్తింది బాబి

ప్రశ్నించు!

ప్రశ్నించు!!

ప్రశ్నించు!!!

“వాడు తాకి నీ మడి చెడగొడితే నన్నంటావేమిటి?" అడిగాడు కొంచెం ధైర్యంగానే “మళ్ళీ ప్రశ్నకూడానూ వెధవకి! నోరు లేస్తోందేమిటంటా? నువ్వు ఆటలు నేర్పకపోతేనే వాడు

1514

ఆడాడా? నన్ను ఊరికే తగిలి మయిల పరిచాడంటావా??? అని లాపాయింట్ లాగి బాబీగాణే ముద్దాయిని చేసి పొమ్మంది. గోపీగాడు కూడా బాబిగాడు అటు పరిగెట్టరా అంటే ఇటు పరిగెత్తాడు! నేను ఇటువైపు రాక తప్పలేదు" అన్నాడు తన చేతల్ని... అదే... 'పరుగుల్ని' సమర్థించుకుంటూ!

ఔను! తనకెవరూ లేరు! తనెవరికీ అక్కర్లేదు! తనందరికీ బరువే! మళ్ళీ క్యాసెట్ని 'రిప్లే' చేస్తున్నట్టుగా ప్రతిధ్వనించింది బాబిగాడి హృదయం. అమ్మతో చెప్పుకుంటే - “తప్పేముంది? అల్లరి చేయొద్దు! చేయించొద్దు!! అంది! ఇందులో నువ్వంతగా రోషపడాల్సిందేముంది?" అంటుందనే విషయం బాబిగాడికి తెల్సు. అందుకే చెప్పదల్చుకోలేదు. "ఆ విశాలాక్షమ్మ భలే క్రమశిక్షణగా పెంచింది. తన పిల్లల్ని ఇప్పుడు మనవళ్ళనీ

మనవరాళ్ళనీ కూడా అంతే భయభక్తుల్లో పెంచుతుంది, గొప్ప వ్యక్తి సుమా!” అనుకుంటుంటారు ఇరుగు పొరుగమ్మలు.

"ఆవిడ మనవళ్ళని ముద్దు చేస్తుంది - భయమూ చూపెడుతుంది. అసాధారణ వ్యక్తి" అని చుట్టాల్లోనూ పేరు! “మామ్మగారూ మామ్మగారూ మా డాడీ ఇవేళ మంచి బాలల చిత్రం చూపిస్తున్నారు.

- మీ బాబిగాడి టిక్కెట్టు కూడా డాడీయే తెప్పించారులెండి- వాణ్ణి నాతో పంపించరూ?

ప్లీజ్?" అని అడిగాడు బాబి ఫ్రెండ్ ఓ శనివారం సాయంత్రం...

విశాలాక్షమ్మ కొద్ది క్షణాలు ఆలోచించి -

“దాన్దేముంది బాబూ! తప్పక తీసుకెళ్లు. నే పంపించేదేముంది?" అంది - " మీ అమ్మమ్మ ఎంత మంచిదో! మా అమ్మమ్మ ఉంది. ఎందుకూ సినిమా అంటే వాతలు పెడతా అంటుంది.” అన్నాడు బాబి ఫ్రెండ్ మెచ్చుకోలుగా!

పంపించే ముందు బాబిని లోపలికి పిలిచి ఒక సంచీ చేతులో పెడుతూ "ఇవి రెండు కిలోల గోధుమలేరా నాయినా! మీ సినిమా పక్కనేగా పిండిమర! వాడికిస్తే పిండి ఆడించి ఉంచుతాడు - వస్తూ తీసుకురావచ్చు" అంది విశాలాక్షమ్మ. సినిమాకి వెంఠనే ఒప్పుకోగానే ఇలాటిదేదో ఉందని ముందే ఊహించాడు బాబి. సినిమాకి వెడుతూ చేతిలో ఈ గోధుమ సంచీ! ఇంత కన్నా శిక్ష ఏం కావాలి? చాలా వింత వింత శిక్షలు వేస్తుంది - అమ్మమ్మ....

1615

ఛీ... అదే.... విశాలాక్షమ్మ అనుకుని, పైకిమటుకు 'అలాగే' అంటూ సంచి చేతిలోకి

తీసుకున్నాడు.

ఆ పూట వర్ధని తల్లితో అంది. "ఎందుకే అలా చిన్నపిల్లల్ని సినిమాలకంటూ

అలవాటు చెయ్యటం? చదువు చుట్టూమానేయించి?" అంది. "పోనిద్దూ పాపం వెళదామని సంబరపడ్డాడు, పిచ్చి వెధవ! అని పొమ్మన్నాను. ఇహ ఇప్పట్లో పోడులే..” అంది విశాలాక్షమ్మ 'జాలి' కురిపించేస్తూ. తన తల్లికి బాబిగాడి

మీదున్న అభిమానానికి మురిసిపోయింది వర్ధని. కొద్దిరోజుల తర్వాత వేసవి సెలవలు వచ్చినయ్! కొడుకూ, పెద్ద కూతురూ

ఉత్తరాలు వ్రాశారు.

సెలవలకి ఈ సారి పిల్లలు అటు వచ్చేకంటే విశాలాక్షమ్మే అటు వస్తే సరదాగా ఉంటుందని రాశారు. ఇంత వయస్సులో తోడు లేకుండా ఎట్లా పోవడం? 'వెధవలు! రమ్మన్నవాళ్ళు ఎవరో ఒకర్ని ముందు పంపించి తన్ని తీసికెళ్లేలా చెయ్యొచ్చు గదా అనుకుంది! బాబిగాడు ఠక్కున మెదిలాడు. వెధవ ఇక్కడ పడివుంటే వాడికి అడ్డూ అదుపూ ఉండదు. పదిరోజులూనూ - వాణ్ణి తీసికెత్తే సరి. సంచీ, తువాలు లాటివి మోస్తాడు అనుకుంది.

"వస్తావు నాతోపాటూ?" అంది వాత్సల్యం ధ్వనిస్తూ?

"నీ ఇష్టం అమ్మమ్మా!.” అని మాత్రం అనగలిగాడు బాబి. ముందు కూతురింట్లో రెండ్రోజులుండి అటునుంచి కొడుకు దగ్గరికి వెళ్లాం అనుకుంది. అలాగే ప్రయాణం కట్టి వచ్చారు.

"ఐ.... ఐ...!! బాబి గాడు వచ్చేశాడు" అంటూ కేరింతలు కొట్టింది మల్లి" అరె! ముసలవ్వ కూడా వచ్చేసింది భలే భలే ముసలవ్వ" అంది మల్లి మళ్ళీ! విశాలాక్షమ్మ మొఖం పాలిపోయింది! పెద్దంతరం చిన్నంతరం లేదూ- ముసలవ్వట ముసలవ్వ!! రెండ్రోజులు కూడా ఎందుకూ? రేప్పొద్దుటే బండికి కొడుకు దగ్గరికి పోతేసరి అనుకుంది విశాలాక్షమ్మ. అక్కడి వాతావరణం - పిల్లల వాలకం అల్లుడు దర్పం అంతా చికాగ్గా అనిపించి అలాగే పొద్దుట బండికి కొడుకు దగ్గరికి వెళ్ళింది.

"వీణ్ణి కూడా తెచ్చుకుని మంచిపనిచేశావే! ఇక్కడ కూడా మీ కోడలికి వంట్లో బావోలేదు. మన ఖర్మకి పనిమనిషి మానేసింది. ఈ పదిరోజులూ నీ ఆలనా పాలనా వాడే

1716

చూస్కోవాలి మరి" అన్నాడు కొడుకు వెళ్ళగానే!! విశాలాక్షమ్మకి ఏదోలా ఉంది ఆ మాటలు. పెరట్లో ఓ ప్రక్కగా ఫ్రెండ్స్ 'క్రికెట్ ఆడేస్తున్నాడు గోపిగాడు. తమాయించుకున్న విశాలాక్షమ్మ: “నా మనవడు గోపీ ఏడీ?" అంటూ ముందుగా పెరట్లోకి వెళ్లింది.

"అరేయ్ మా ముసలొచ్చిందిరా! ముసల్ది!! హోయ్!! హోయ్!! అంటూ అరిచాడు గోపీ. విశాలాక్షమ్మ ముఖం మళ్ళీ పాలిపోయింది. ముసల్ది! ముసిల్ది!! ముసిల్ది!! ఆహా ఏమి ఆహ్వానం? అనుకుంది.

ఇంతలో బంతి వచ్చి ఆవిడ నుదుటి మీద తగిలింది. విశాలాక్షమ్మ బాధతో మూల్గితే "భలే! భలే!! సిక్సర్ కొట్టావ్!! అని చప్పట్లు కొట్టాడు గోపీ. నుదుటిన బంతి తగిలినట్లులేదు. గుండెల్లో బలంగా కాలితో తన్నినట్లనిపించింది.

ఆ రాత్రి..........

మందుల షాపునుంచి ఆయింట్మెంట్ తెచ్చి దెబ్బ మీద మెల్లిగా చేత్తో రాస్తున్నాడు.

బాబిగాడు విశాలాక్షమ్మ మంచం మీద కూర్చుని... విశాలాక్షమ్మ సూటిగా బాబిగాడి ముఖంలోకి చూసింది. అలా చూస్తుంటే వరదలుగా బాధ ముంచుకొచ్చింది. కళ్ళలో నీరు చిప్పిల్లింది. దెబ్బ బాధ కాదు అది! ఆనంద - బాష్పాలు!! వాడి మొఖాన్ని రెండు చేతుల్లోకి తీసుకుని ముందుకి లాక్కుంది.

బాబి గాడికి ఊహ తెలిసింతర్వాత విశాలాక్షమ్మ మొదటిసారి వాణ్ణి ముద్దు

పెట్టుకుని అంది. “మనం రేపొద్దుటే మన ఊరెళ్ళిపోదాం నాయనా! ఈసారి సెలవలకి మీ

'నాన్న దగ్గరికే వెళదాం!''

(ఆహ్వానం (జులై ‘94))

18